Özel Röportaj

Canan GÜNGÖR

Bir kadın anne olmaya karar verdiği an hayatında pek çok şeyi değiştirmeye gayret eder. Gebelikle ilgili süreçte dikkat edilmesi gerekenleri  Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Güvenal’a sorduk. Profesör Güvenal, gebelik öncesinde folik asit kullanımının önemine dikkat çekerek kötü alışkanlıklardan da uzak kalınmasını önerdi.

 “ANNE YAŞI OLDUKÇA ÖNEMLİ”

Gebe kalmayı planlayan kadınlar neler yapmalıdır?

“Sağlıklı bir gebelik süreci için öncelikle annenin sağlıklı olması, en uygun koşullarda hamile kalması gerekiyor.  Bizim için anne yaşı çok önemlidir. Çok erken yaşlarda, örneğin 20 yaşından önce gebe kalınmasını önermiyoruz. 40 yaşından sonraki gebeliklerde de problemler görülebilir. Onun için bizim ideal yaşımız 20 ile 38-40 yaştır. Günümüzde kadınların çalışması sebebiyle gebelik yaşı biraz daha ertelendi. Ama 35 yaştan sonra üreme yeteneği azalmaya başlıyor. Kadının gebe kalmadan önce mutlaka bir muayeneden geçmesi gerekiyor. Kadının gebe kalmasına problem olacak ya da gebelikte yaşanacak sorunların tespit edilmesi oldukça önemlidir. Sigara içen anne adaylarına sigarayı bırakmasını söylüyoruz. Obezite söz konusuysa kilo vermesini öneriyoruz. Sağlıksız beslenme varsa beslenme alışkanlıklarını değiştirmesi gerektiğini belirtiyoruz. Anne adayına bazı testler yapıyoruz. Anne adayının bazı hastalıklara karşı bağışıklığı olup olmadığını araştırıyoruz. Eğer bağışıklık yoksa bu kişilere gebelik öncesi aşılama programı uyguluyoruz. Aşılamalar tamamlandıktan sonra gebe kalmasına izin veriyoruz. Her şey yolundaysa gebe kalınmasına hiçbir engel yoktur”

“GEBELİK ÖNCESİ FOLİK ASİT KULLANIN”

Gebelik öncesi folik asit kullanımı doğru mudur?

“Sorunu olmayan anne adaylarına muhakkak folik asit kullanımını öneriyoruz. Aslında sağlıklı beslenen insanlarda folik asit eksikliğini çok fazla görmüyoruz. Ancak herkesin nasıl beslendiğini dışarıdan bilemediğimiz için her gün 400 mg. folik asit veriyoruz. Döllenme sırasında folik asit seviyesinin normal olması gerekir. Çünkü gebelik sırasında folik asit seviyesi normal olan kadınların bebeklerinde Nöral tüp defekti (bebeğin kafasında sıvı toplanması, sırtında açıklık olması) daha az görülüyor. Folik asit eksikliği olanlarda bu oran daha fazla oluyor. Yüzde yüz önlediğini söyleyemeyiz ama olasılık en aza iner. Gebelik planlandığında en az bir ay öncesinde folik asit kullanılmaya başlanılmalıdır. Bunun dışında gün içinde yeterli vitamin, protein, karbonhidrat alınmalıdır. Kötü alışkanlıklardan kesinlikle vazgeçilmelidir. Çünkü bebeğin döllendiği sırada ya da organlarının gelişmeye başladığı dönemlerde toksit etkilere maruz kalmasını istemiyoruz. Onun dışında gelişi güzel ilaç kullanmamasını söylüyoruz. Tabi çok gerekliyse gebelikte zararı olmayan ilaçlar kullanılabilir. Çok uzun süre bilgisayar, cep telefonu gibi etkilerinin ne olduğu henüz kanıtlanmamış ama zararlı olma potansiyeli olan aletlerden de uzak durulması gerekebilir”

“GEBELİK BİRDEN GERÇEKLEŞMEYEBİLİR”

Defalarca gebe kalmayı deneyen anne adaylarının ciddi depresyon sürecinden geçtiğini görüyoruz. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?

“Gebelik süreci de tabi birden bire gerçekleşmeyebilir. Aslında burada 35 yaşından küçük kadınlarda düzenli birlikteliğe rağmen (yani haftada en az iki gün ilişkiye girilmesine rağmen) bir yıldır gebelik gerçekleşmemişse o zaman çifti incelemeye alıyoruz. Gebeliklerin yüzde 85’i ilk bir yıl içinde olur. Yüzde 95’i iki yıl içinde gerçekleşir. Her ay gebelik ihtimali vardır ama bu da hemen olacak diye bir şey de yoktur. Kadınlara baktığımızda yüzde 15’i ilk bir yılda gebe kalamıyor. Bu da her altı kişiden biri demektir. Eskiden insanlar tedavi almıyorlardı. ‘İki yıl ya da dört yıl çocuğum olmadı’ gibi söylemler işitirsiniz. Ama günümüzde hastanelere, doktorlara ulaşmak kolay olduğu için genellikle çiftler 3-4 ay sonra ‘Çocuğum olmadı’ diyerek tedavi talep ediyorlar. Bazen çevre baskısına da maruz kalıyorlar”

“EVLENİR EVLENMEZ GEBE KALMA ORANI YÜZDE 20”

Tüp bebek tedavisiyle ilgili neler söylersiniz?

“İnsanlarda evlenir evlenmez gebe kalınacağına dair yanlış bir algı söz konusu. Bir kadının ilk ayda gebe kalma oranı yüzde 20-25 civarıdır. O yüzden bir yıl bekliyoruz. 1-2 ay beklemiyoruz ki! Çünkü bir yıl içinde olabilir. Tedaviye erken başladığınız zaman elinizdeki tüm silahları tüketiyorsunuz. Tüm yöntemleri deneyerek tedavi olanaklarını azaltıyorsunuz. İnsanlar bazen çok sabırsız olabiliyor. Hemen tüp bebeğe gidiyorlar. Bazı hastalar diğer tedavi yöntemlerinde başarı şansını daha düşük bulduğu için hemen tüp bebek yöntemini deniyor. ‘Tüp bebek’ söylemini o yüzden çok sık duyuyorsunuz. Tüp bebek merkezleri de çoğaldı. Onlar da çok fazla hasta görmek istiyorlar. Tabi çiftlere sağlanan teşvikler de var. O yüzden çok fazla rastlıyoruz bu duruma”

“TÜP BEBEK YÖNTEMİYLE GEBE KALMA ORANI YÜKSEK DEĞİL”

Peki tüp bebek ile gebe kalma oranı nedir?

“Tüp bebekte başarı şansının çok yüksek olduğu düşünülüyor. Sanki ‘yüzde yüz olacak’ gibi bir algı söz konusu. Halbuki yok, böyle değil. Tüp bebek yöntemiyle kucağına bebek alma oranı yüzde 30-50 arasındadır. Yani bu yönteme de çok güvenmemek lazım. İlk denemede gebe kalmakta şanstır. Dolayısıyla yine çevrede ‘üç kez, beş kez yaptırdık’ gibi sözler duyarsınız. On kez tüp bebek yaptıran biliyorum ben. Onuncuda, on altıncı da bebeği olan insanları da duyuyoruz. Çiftler beklentilerini çok yüksek tutup sabırsız oluyorlar. Bu da bir stres kaynağıdır. Olay kısır bir döngüye giriyor. Araştırmalara göre stres arttıkça gebelik oranının düştüğü gözüküyor. Bazen tedavileri bırakıp vazgeçen insanların ilerleyen zamanlarda gebe kaldığını da görürsünüz. Çünkü çiftler psikolojik olarak çok rahatlıyor bu dönemde. Bir de bakıyorsunuz, gebelik oluşmuş. O yüzden stresten uzak durarak çevre baskısını azaltmak oldukça önemlidir. Günümüzde eskiye oranla tedavi yöntemleri çok daha iyi durumda. Dolayısıyla çok fazla da kafa yormamak ve bu durumu uzun bir sürece yaymak gerekiyor”

“HER DÖRT ÇİFTEN BİRİNDE AÇIKLANAMAYAN İNFERTİLİTE SÖZ KONUSU”

Gebe kalamayanlara ilişkin uygulanan tedaviler nelerdir?

“Gebeliğin oluşmadığı durumlara baktığımız zaman her dört çiften birinde açıklanamayan infertiliteye rastlanılıyor. Yani çiftelerde her şey olması gerektiği gibi yolundayken gebelik oluşmuyor. Bu kişilerde biz neden aramak yerine tedaviler uyguluyoruz. Basit ve ucuz tedaviden pahalı tedaviye gitmek lazım. Aceleci olmamak lazım. Tabi kadının yaşı 40’ın üzerindeyse o zaman daha aceleci olabiliyoruz. 35 yaş üzerinde 6 aydan sonra araştırmaya başlıyoruz”

“SPERM KALİTESİ ÇOK DÜŞTÜ”

Peki neden gebe kalmakta bu kadar zorlanılıyor?

“Gebeliğin oluşmama sebebi yüzde 30 erkeğe bağlıdır. Sorun erkekte olsa bile tedaviyi kadına uyguluyoruz. Günümüzde sperm kalitesi çok düştü. Spermin yumurtayı dölleme yeteneği azaldı. Erkeklerin çoğu sigara içiyor, sağlıksız besleniyor, alkol kullanıyor, dar kıyafetler giyiyorlar. O yüzden erkeği de muhakkak görmek istiyoruz”

“HER GEBELİK NORMAL OLMAYABİLİR”

Peki dış gebelik nedir?

“Adet gecikmesinden sonra yapılan testlerin pozitif sonuç vermesi her zaman hamile olduğunuz anlamına gelmez. Dış gebeliklerde de testler pozitif sonuç gösterir. Üzüm gebeliği dediğimiz Mol Hidatiformda da sonuç pozitif olabilir.  Bunlar anormal gebeliktir. O yüzden muhakkak erken dönemde ultrason muayenesi yapıyoruz”

“OVULASYON TESTLERİ GEBELİK ŞANSINI ARTTIRABİLİR”

Ovulasyon testlerinin kullanımını tavsiye ediyor musunuz?

“Düzenli adet gören kadınlarda yaklaşık 14-15. günde ovulasyon olması beklenir. İlk 15 günde östrojen hormonu artış gösterir. Yumurtlama olduktan sonra da progesteron hormonu salgılanır. Eskiden her sabah kadınlar ateşini ölçerdi. Yumurtlama olduktan sonra ateş yarım derece artar. Yumurtlamadan 24-36 saat sonra ilişkiye girilmelidir. Ovulosyon testleri daha zahmetsiz testlerdir. Zamanı tespit etmeyi kolaylaştırır ve gebelik şansını da artırabilir”

“HER TÜRLÜ ENFEKSİYON TEDAVİ EDİLMELİ”

İdrar yolu enfeksiyonu gebeliğe engel mi?

“Her türlü enfeksiyonu gebelik öncesi tedavi etmek gerekir. Yani direkt engel diyemeyiz ama enfeksiyon varlığı olumsuz etkileyebilir”

“ÇİFTLERİN PSİKOLOJİLERİNİ ETKİLEYEBİLİR AMA…”

Son olarak ilişkiden sonra bel altına yastık koymak ya da ayakları yukarı kaldırmak gibi yöntemler ne kadar etkilidir?

“Bunları biz çok etkili yöntemler olarak görmemekle birlikte öneriyoruz. Çünkü çiftlere psikolojik olarak olumlu etkisi olabilir. İlişki sonrası vajinayı hemen yıkamamak önemlidir. Meninin bir kısmı dışarıya akabilir. Bu normaldir. İlişki sonrası akmayı engellemek fayda sağlayabilir. Ama yüzde yüz bunların yapılması gerekir diye bir durum söz konusu değildir”